1. Inleiding
In 1987 heeft in Zurich een belangrijk congres plaatsgevonden over het (toen voor velen nog nieuwe) verschijnsel van New Age en de ene Wereldreligie. Dergelijke congressen gaan uit van de belijdenis-beweging “Geen ander Evangelie”, waaraan de naam van de missioloog Peter Beyerhaus onlosmakelijk is verbonden. Ieder jaar woont een aantal mensen uit Nederland de Duitse studiebijeenkomst bij, en eens in de drie jaar wordt een internationaal congres gehouden.
De Duitsers zetten dat soort dingen altijd zeer grondig op en zo gaan de deelnemers meestal naar huis met een schat aan bronnen en documenten over allerlei onderwerpen. Ook in september 1987 was dit het geval. Hierna heeft een aantal Nederlandse deelnemers besloten een New Age werkgroep op te richten. Dit is inmiddels uitgegroeid tot een New Age projectgroep die weer verschillende werkgroepen stimuleert om op deelgebieden onderzoek te doen en hierover te rapporteren.
In 1987 besloot een aantal Nederlandse deelnemers een New Age werkgroep op te richten.
Eén zo`n werkgroep, Kind en Occultisme, heeft in april een boekje doen verschijnen (uitg. Moria, Hilversum), met als neventitel: “(Je moet niet) spelen met het occulte.” Vaak beseffen ouders en opvoeders nauwelijks waar hun kinderen en leerlingen mee spelen, waarnaar ze kijken en wat ze lezen. Dit boek, zo stelt de uitgever, geeft een Bijbelse kijk op dingen waarin het occulte schuilgaat, zoals in speelgoed, muziek, tekenfilms, onschuldig lijkende les- en vertelboeken enz.
Een andere werkgroep houdt zich, samen met enkele artsen van het Lindeboom Instituut, bezig met de vraag van de alternatieve medicijnen. Deze alternatieve geneeskunde gaat er van uit dat de mens een eenheid is, en in die zin is het heel begrijpelijk dat mensen openstaan voor een holistische visie (Grieks: holos=geheel). Deze visie komt ook veel Bijbelser over dan het “denken in onderdelen”, wat zo kenmerkend is voor onze vertechniseerde cultuur. Hierbij gaat men er bijvoorbeeld van uit, dat ieder levend organisme een drang naar “homeostase” kent: een zelf genezend vermogen dat de antistoffen produceert tegen “indringers” die dit leven belagen. Wanneer dit vermogen niet toereikend is, kunnen van buitenaf middelen worden toegediend, die dit vermogen versterken: zo zoeken dieren zelf hun medicijnen, ze eten bijvoorbeeld pinksterbloemen die hun bloed reinigen of smeerwortel die de botten sterk maakt en het skelet van het ongeboren jong goed doet ontwikkelen.
Hieruit blijkt dat in de natuur allerlei vormen van leven met elkaar samenhangen: het ontstaan van het leven evengoed als het behoud of herstel ervan. In de prachtige Moody-natuurfilms worden hiervan tal van voorbeelden gegeven, waaruit blijkt hoezeer de Schepper alle dingen in de natuur op wonderbaarlijke wijze op elkaar heeft afgestemd. Daardoor kan men, evenals de psalmist en de apostel, in de natuur de wonderbare hand van de Schepper vinden die mensen doet roepen: “Hoe groot zijt Gij”. Maar diezelfde feiten (waarvoor steeds meer mensen oog krijgen) kunnen ook leiden tot een volslagen andere levenshouding waarbij de hele natuur zelf als een levend organisme wordt gezien: het schaap en het schapengras horen bij elkaar, zij zijn complementair, evenals de bloem en de bij, de parasiet en zijn slachtoffer enz. Het begrip holistisch uit de alternatieve geneeskunst wordt nu meestal in deze betekenis gebruikt, en daarmee wordt een geheel ander, antroposofisch mens- en wereldbeeld opgeroepen.
2. Hoe staan wij tegenover het begrip holistisch?
Het begrip holistisch betekent dus een totaalvisie, en een totaalaantal en spreekt veel mensen aan, die het begrip hanteren vanuit de afzonderlijke organismen en niet vanuit de gedachte die de hele natuur als “Moeder aarde” of de godin Gaia, als levend organisme beschouwt. Dat zoveel mensen hiervoor open staan komt niet omdat zij nu zo graag “kosmisch vreemd willen gaan”, maar omdat de bestaande natuurwetenschappelijke benadering altijd zo fragmentarisch en specialistisch is geweest. Voor een goed verstaan is het echter noodzakelijk om dit begrip “holistisch”, nader te bezien, want hoe aantrekkelijk dit op het eerste gezicht ook lijkt, toch zal blijken bij nader inzien, de hele filosofie hierachter ingaat tegen de bestaande natuurwetenschappelijke methode, maar ook tegen het denken van God, zoals dat in de bijbel tot ons komt. In plaats hiervan worden wij steeds meer in contact gebracht met allerlei oosters-occulte mensen wereldbeschouwingen die gebruik maken van “levenslijnen” en “kosmische energieën”.
De Alternatieve geneeswijzen richten zich tegen een Eenzijdige, vertechniseerde, chemische mensvisie die een groot deel van de huidige medische wetenschap in haar greep heeft gekregen, en kan ook als een waardevolle aanvulling en correctie hierop dienen. De “heelheid” van de mens, die zich uit in diens “welzijn”, kan dan ook heel bijbels zijn, b.v. waar geneeskunde gepaard gaat met bijbels pastoraat. Maar deze “heelheid” (holisme) van de mens kan zich ook richten op diens verbinding met de kosmos, m.n. waar gebruik gemaakt wordt van de oosterse spiritualiteit en een primitief-magische wereldbeschouwing. Waar de Bijbel een duidelijke scheiding maakt tussen mens en schepping/kosmos, gaat de holistische geneeskunst uit van een diepe eenheid tussen mens en kosmos. Deze eenheid uit zich in verborgen relaties, die moeten worden begrepen en geactiveerd, en zo worden begrippen als levenslijnen en energieën gecombineerd met het harmoniedenken in termen van micro- en macrokosmos.
Waar de Bijbel een duidelijke scheiding maakt tussen mens en schepping/kosmos, gaat de holistische geneeskunst uit van een diepe eenheid tussen mens en kosmos.
De holistische geneeswijzen (en er zijn er vele!) richten zich primair op de geestelijke kant van de mens, wat neerkomt op een praktische inleiding in het denken van Aquarius. Veel van deze holistische geneeswijzen baseren zich op occulte vooronderstellingen en kunnen leiden tot occulte belastingen. Dat wil zeggen dat ook wanneer de patiënt geneest, er in zijn geest bijwerkingen zijn die kunnen leiden tot ernstige vormen van depressie en zelfs van bezetenheid. Zo deelde iemand, die een dergelijke “alternatieve geneeswijze” had ondergaan, mee dat er een duidelijk en uitgesproken moment was waarop hij zichzelf aan de duivel moest overgeven, in ruil voor zijn verkregen gezondheid. Deze gebondenheid verdween pas toen de demon geconfronteerd werd met Hem, die alle macht heeft en door Wiens schuldoffer mensen worden gereinigd van hun zonden en bevrijd van hun banden. Want “Wat zal een mens geven in ruil voor zijn leven/ziel?”, zie ook Mat.5: 29-30, 1Kor. 3: 16-17.
Holistische of alternatieve geneeskunst in de zin van New Age is dan ook een bonte verzameling van natuurgeneeskundige diagnoses en therapieën, esoterische leringen en meditatieve en magische praktijken. Deze hebben alle ten doel om de mens niet op alleen op het lichamelijk vlak te genezen, maar ook hem op het geestelijk vlak te veranderen. Geneesmethoden die uitgaan van een oosterse spiritualiteit en een primitief-magische wereldbeeld hebben de volgende vier zaken met elkaar gemeen, hoezeer ze onderling ook mogen verschillen:
- Mens en kosmos worden door een universele levensenergie doorstroomd.
- De macrokosmos komt overeen met de microkosmos: het lot van de mensen spiegelt zich af in de macrokosmos van de sterren, maar de gezondheid spiegelt zich af in de microkosmos van de iris van het oog.
- Ziekte ontstaat door een verstoring van het evenwicht van energie, of door storende zones of stoffen die de vrije stroom van energie belemmeren.
- Genezing is het herstel van de harmonie met de kosmos (en daarmee met “god”)
Zoals al duidelijk uit de titel blijkt, zijn niet alle alternatieve geneeswijzen occult, en daarom verkeerd. Naar analogie van de muziek, kunnen wij hier stellen: “Why should the devil have all the good herbs?” “Waarom zou de duivel alle goede kruiden moeten hebben? “Alternatief” is dus op zichzelf helemaal niet verkeerd of bedreigend, maar betekent in dit verband gewoon een geneeskunde, die anders is, dan wat de huidige wetenschap kent. Dit betreft zowel in behandelingsmethoden, de medicijnen, als het voorkomen van ziekten door een gezonde leefwijze. De kennis van deze alternatieve geneeskunde, is een waardevolle gave van de Schepper, die in veel gevallen het lijden van deze tegenwoordige wereld kan verzachten en onnodig lijden kan voorkomen.
Zoals al duidelijk uit de titel blijkt, zijn niet alle alternatieve geneeswijzen occult, en daarom verkeerd.
Maar er is ook veel “alternatiefs” in de zorg voor ons welzijn waarmee de mensheid tegenwoordig wordt belaagd, dat helemaal niet van God is, integendeel. Dan wordt de mens in contact gebracht met een hogere kosmische werkelijkheid, om daaruit de zgn. helende krachten af te tappen. Hiermee wordt de door God gegeven bescherming doorbroken en wordt het schepsel, evenals de schepping, “begeesterd” of terug-betoverd tot de wereld van occulte machten en krachten. Het gevolg is dat de mens zijn “geestelijke ozonlaag” doorbreekt die hem afschermt tegen de wereld van de ongeziene machten. Maar deze correctie op een eenzijdig, reductionistisch mensbeeld brengt de mens niet dichter bij, maar juist verder van zijn bestemming af.
Wij hebben niet het oogmerk om in dit artikel te vertellen welke alternatieve medicijnen en methoden acceptabel zijn, als scheppingsgave van God, en welke verwerpelijk, omdat de duivel hiervan gebruik maakt. De eerdergenoemde werkgroep tracht in dit hele gebied van honderden methoden en medicijnen enkele lijnen te trekken en wie denkt hier een bijdrage aan te leveren richt zich aan ondergetekende. Dit voorjaar verscheen bij uitg. Buijten & Schipperheijn het New Age handboek, waar u in hoofdstuk 8 Gezondheid en welzijn meer over dit onderwerp kunt lezen, b.v. over acupunctuur, Bio-energetica, Bio-feedback, Bioritme, Demeter, Iriscopie, Kristaltherapie, Lichaamswerk, Macrobiotica, Magneet-therapie, Reflexologie, Sofrologie en Yoga als ontspanning. Belangrijker nog is om na te gaan hoe de Bijbel hiertegenover staat: mogen wij dit alles, met dankzegging aan de Here God, gebruiken of dienen wij ons hiervan verre te houden?
3. Tien stellingen om als christen alternatieve geneeswijzen te toetsen
Tijdens het Intern Belijdeniscongres, dat in sept. 1987 te Zurich werd gehouden, werd een tiental stellingen geformuleerd om te leren onderscheid te maken tussen wat goed is en wat verkeerd, bij de alternatieve geneeswijzen. Soms wordt het begrip “holistisch” ook in Bijbelse zin bedoeld, wat misverstand kan wekken, al moet het duidelijk zijn dat er een soort “bijbels holisme” bestaat! Samen met de artsen Samuel Pfeifer en Kurt Blatter zeggen wij:
- JA, tegen een mensbeschouwing die de mens als “geheel” beschouwt, dus in Bijbelse zin als geest, ziel en lichaam. NEE, tegen een syncretistisch, pantheïstisch systeembeeld van het leven, dat uit het occulte stamt.
- JA, tegen een verantwoordelijke en voorzichtige omgang met de therapeutische mogelijkheden van de moderne geneeskunde. NEE, tegen een surrogaat van beproefde medische toepassingen door een vloedgolf van esoterische therapieën zonder wetenschappelijke basis.
- JA, tegen een medische behandeling waarbij ziekten mede worden gezien in het licht van mogelijke geestelijke invloeden op het welzijn. NEE, tegen een kosmisch zicht op het ziektegebeuren tegen de achtergrond van oosterse spiritualiteit.
- JA, tegen het bevorderen van de eigen verantwoordelijkheid en het gebruik maken van de door God gegeven geneeskrachtige kruiden en de natuurlijke krachten in de mens die genezing en herstel bevorderen. NEE, tegen een psychologische theorie van zelfverwerkelijking en tegen technieken, waarmee de krachten tot zelfgenezing op magische en oosters-meditatieve wijze worden bevorderd.
- JA, tegen een bezinning op het Woord van God door Bijbellezen en gebed. NEE, tegen behandelingen met meditatie en zelfsuggestie, die de mens slechts tot zichzelf of tot geesteskrachten heenleiden.
- JA, tegen het zegenende gebed over zieken binnen het kader van wat Jakobus 5 hierover leert. NEE, tegen handoplegging en massage waarmee “genezende” krachten op de patiënt worden overgedragen.
- JA, tegen een openstaan voor bovennatuurlijke genezing en wonderen door het werk van de Heilige Geest, en in het kader van de christelijke gemeente en in de context van het evangelie. NEE, tegen “geestesgenezingen” waarbij krachten en geesten van de andere wereld worden opgeroepen.
- JA, tegen het belijden en nalaten van occulte praktijken. Is men onzeker of iets occult is, dan kan men zo’n geneesmethode maar liever ongebruikt laten. NEE, tegen een overijld en eenzijdig toeschrijven van psychische en somatische kwalen aan “occulte belasting” omdat men ooit alternatieve medicijnen heeft gebruikt.
- JA, tegen de realiteit van de vergankelijkheid, aanvechtingen en zwakheid van de mens in deze wereld. NEE, tegen het nadruk leggen op de gezondheid als uitdrukking van de harmonie met God.
- JA, tegen het nadruk leggen op Gods werken, ook indien dat lijden betekent; dat kan zijn om een mens innerlijk te doen rijpen, maar ook opdat Zijn kracht in zwakheid wordt volbracht.
Auteur Drs. R.Matzken
