Familieopstellingen: moet een christen zich er wel of niet mee inlaten? 

1. Aanleiding

Naar aanleiding van het NTR tv-programma Over de grens gaan in de serie Dreamschool ¹NTR, seizoen 7, aflevering 3 ‘over je grens gaan’ [22] waarin aandacht werd besteed aan het fenomeen ‘familieopstellingen’, vroeg iemand zich af wat ervan te moeten denken omdat het zo overkwam. En een ander sprak over negatieve ervaringen ermee.

2. Wat is het?

Familieopstellingen is een ‘psychotherapeutische’ methode die ontwikkeld werd door de Duitse ex-priester Bert Hellinger in de jaren ’90. Het is een zogenaamde ‘systemische benadering’ (dat is overigens heel wat anders dan een systematische benadering) die zich richt op het onbewuste krachtenveld binnen families of andere systemen, zoals werk- of vriendengroepen, en hoe deze dynamieken invloed hebben op het gedrag, de emoties en het welzijn van een individu.

Familieopstellingen is een ‘psychotherapeutische’ methode die ontwikkeld werd door de Duitse ex-priester Bert Hellinger in de jaren ’90

Het doel van deze therapie van familieopstellingen is om de niet direct zichtbare dynamiek binnen families of andere sociale systemen te herkennen en zichtbaar te maken, zodat onverwerkte trauma’s of onbewuste patronen ontdekt worden en ontstane verstoorde relaties hersteld kunnen worden.

3.Theorie van systemisch werken en Familieopstellingen

De kerngedachte van familieopstellingen is het systeemdenken, dat we niet alleen als individu functioneren, maar als deel van grotere systemen, zoals het gezin, de familie of zelfs bredere sociale netwerken. Hellinger: “Alles wat er gebeurt, is onderdeel van het grote geheel, waarin goede en kwade invloeden op hoger niveau samenwerken. We hebben allemaal onze eigen plaats in deze ordening en zijn gebonden aan een bepaalde lotsbestemming, die we moeten aanvaarden”,  Nanninga, Rob, Ordnung muss sein. De familieopstellingen van Bert Hellinger. ²In: Skepter 17.4 (2004) [18] .

In de theorie van systemisch werken en ‘familieopstellingen’ wordt het ‘alwetend veld’ gezien als een krachtig en universeel veld van energie en informatie, dat alles en iedereen omvat. Het wordt vaak ook aangeduid als het ‘morfogenetische veld’ of ‘het veld van bewustzijn’. Deze theorie stelt dat patronen en gedragingen zich kunnen ontwikkelen in een collectief bewustzijn en dat deze informatie kan worden overgedragen aan toekomstige generaties en individuen ³ Engelfriet, Richard, Familieopstellingen: het gebrek aan bewijs en de gevaren. In: Familieopstellingen: het gebrek aan bewijs en de gevaren « richardengelfriet.nl [7].

Volgens de theorie zijn alle levende wezens, inclusief mensen, verbonden met dit veld, en dragen zij er informatie in mee die het gevolg is van hun ervaringen en geschiedenis. Deze informatie kan worden doorgegeven aan toekomstige generaties en kan van invloed zijn op het gedrag en de patronen van individuen en groepen.

Er is overigens geen enkel fysiek bewijs voor het bestaan van een ‘alwetend veld’ ⁴(7,12, https://nl.wikipedia.org/wiki/Familieopstelling). Het idee van het ‘alwetend veld’ is daarom binnen de wetenschap controversieel en wordt door sommigen als pseudowetenschappelijk beschouwd omdat het moeilijk te bewijzen of te meten is.

4. Werkwijze

In een familieopstelling wordt de cliënt die een bepaald probleem heeft, geholpen door een therapeut om een ‘opstelling’ te maken, vaak met behulp van andere mensen die de verschillende familieleden of belangrijke figuren in de situatie vertegenwoordigen (representeren). Dit wordt vaak in een groep gedaan, waarbij de ‘representanten’ de rollen van de familieleden aannemen. De opstelling zelf wordt doorgaans uitgevoerd in een ruimte, waarbij de cliënt aanwijzingen geeft over de plaatsing van de representanten, afhankelijk van hoe de familiedynamiek zich voordoet.

In een familieopstelling wordt de cliënt die een bepaald probleem heeft, geholpen door een therapeut om een ‘opstelling’ te maken, vaak met behulp van andere mensen.

Door het opstellen van representatieve elementen van deze systemen, zoals familieleden of medewerkers, kan de coach of facilitator informatie verkrijgen over de relaties en onderlinge dynamiek binnen het systeem. Deze informatie kan worden gebruikt om de oorzaken van problemen of conflicten te identificeren en om mogelijke oplossingen te vinden ⁵ https://nl.wikipedia.org/wiki/Familieopstelling [12].

De therapie begint met een cliënt die een specifiek probleem (bijvoorbeeld spanning, innerlijke verdeeldheid, onbegrepen, eenzaamheid) of vraag heeft, en bereid is om deze te onderzoeken binnen het kader van zijn of haar familie- of systeemdynamiek.

In het vraaggesprek wordt vaak gebruik gemaakt van een genogram, dat is een overzicht van het familiesysteem. Het vormt vaak een eerste stap waarbij iemand zich meer bewust wordt van zaken uit zijn/haar familiesysteem; zoals te vroeg gestorven leden, de eerste liefde van zijn ouders, het uitsluiten van familieleden en dergelijke. Wanneer de begeleider voldoende aanknopingspunten ziet om een opstelling te starten, krijgt de vraagsteller de opdracht om bepaalde familieleden op te stellen ⁶ Hoe werkt een familieopstelling? Dit zijn de 5 stappen naar heling [5].

De cliënt wordt gevraagd om de verschillende leden van zijn of haar familie of systeem te laten representeren. Dit gebeurt door andere deelnemers in de groep of door objecten (poppetjes op een tafel of vloerankers op de vloer) of symbolen die de posities van de betrokkenen representeren. De cliënt kiest dan de mensen of objecten die de verschillende familieleden of relevante entiteiten (zoals bijvoorbeeld een werkrelatie of een vriendschap) moeten representeren. De representanten hebben de mogelijkheid om de gevoelens, sensaties en ervaringen van de familieleden waar ze voor staan te ervaren en te uiten. Hierdoor worden onderliggende patronen en dynamieken binnen het familiesysteem duidelijk. Door het gebruik van echte mensen in plaats van symbolen of poppetjes, wordt de ervaring levendiger en krachtiger. ⁷Arkeveld, Diana, Familieopstelling met representanten, poppetjes of vloerankers: wat is het verschil? Familieopstelling met representanten, poppetjes of vloerankers: wat is het verschil? – De Authentieke Vrouw [1].

De bedoeling van familieopstellingen is het herstellen van de verbinding met de familie, ongeacht de conflicten die er bestaan. Dit kan inhouden dat de cliënt accepteert wat is, bijvoorbeeld de ouderlijke figuren, en een diepere vorm van respect en erkenning ontwikkelt voor hun rol in het gezin. Het proces kan ook leiden tot meer vergeving en begrip, wat essentieel is voor persoonlijke groei en emotioneel herstel ⁸, Familieopstelling – Wat is het en hoe werkt het? – Tree Eleven [10]

Inmiddels is de methode/aanpak veranderd, (…) naar het zogenaamde ‘nieuwe opstellen’ (meer intuïtief, loslaten).

Inmiddels is de methode/aanpak veranderd, namelijk van het ‘oude opstellen’ (dogmatisch, oordelend, rigide) naar het zogenaamde ‘nieuwe opstellen’ (meer intuïtief, loslaten) ⁹ Het Nieuwe Opstellen – Intuïtief Systemisch Coachen – Hylke Bonnema.[16] De auteur Bonnema (over wie hierna meer) van dit boek schrijft op pagina 91: “Gaandeweg zijn we gaan inzien dat onder die bevriezing in het systeem op een diepere laag nóg een verborgen verhaal lag, dat verder reikte dan het persoonlijke, en dat werkelijk systemisch van aard was. Een plek waarbij de ziel gezien wilde worden omdat het iets droeg voor het totaal, voor de stam, voor de aarde en misschien wel voor het universum. Hiermee werd een opstelling een spirituele ceremonie, die zijn wortels hervond in de oeroude sjamanistische cultuur in plaats van in het therapeutisch dualistische ‘het moet beter’, ‘we moeten ze verlossen’ uit de christelijke dogmatiek. Het nieuwe opstellen gaat dus over het puur zien van ons lot, we hoeven het niet meer te herordenen als een techneut die een gebroken machine maakt”. Begrijpt u het?

5. Familieopstelling met poppetjes (tafelopstelling) of met vloerankers

 Wij geven weer wat vermeld wordt op een website van iemand die zich een ‘systemisch expert’ noemt ¹⁰ Arkeveld, Diana, Familieopstelling met representanten, poppetjes of vloerankers: wat is het verschil? Familieopstelling met representanten, poppetjes of vloerankers: wat is het verschil? – De Authentieke Vrouw [1].

“Bij een tafelopstelling worden symbolen of kleine figuurtjes gebruikt om familieleden of elementen van het systeem te representeren. Deze poppetjes worden op een tafel of in de ruimte geplaatst op basis van de intuïtie van de opsteller.

Op een onbewust niveau verbinden zowel de vraagsteller als de opsteller zich met de poppetjes (hoe?, waardoor er een resonantieproces ontstaat. Hierdoor kan de opsteller gevoelens, emoties en energie ervaren die overeenkomen met de innerlijke belevingswereld van de familieleden die door de poppetjes worden vertegenwoordigd” ¹¹ Arkeveld, Diana, Familieopstelling met representanten, poppetjes of vloerankers: wat is het verschil? Familieopstelling met representanten, poppetjes of vloerankers: wat is het verschil? – De Authentieke Vrouw [1].

 “Het proces van werken met poppetjes in opstellingen is gebaseerd op het idee dat er een onderlinge verbondenheid is tussen alle leden van een familiesysteem, zowel binnen als buiten het bewustzijn. Het biedt een unieke en intuïtieve manier om inzicht te krijgen in de complexe interacties en onzichtbare krachten die van invloed zijn op de dynamiek van een familie. Door deze diepgaande en holistische benadering kan er ruimte ontstaan voor heling en groei, zowel op individueel als op systemisch niveau” ¹² Arkeveld, Diana, Familieopstelling met representanten, poppetjes of vloerankers: wat is het verschil? Familieopstelling met representanten, poppetjes of vloerankers: wat is het verschil? – De Authentieke Vrouw [1].

6. Vragen

Bij het lezen van literatuur over familieopstellingen (zoals bijvoorbeeld bij par. 5) rezen bij mij heel veel vragen en twijfels. Want hoe kunnen deelnemers (representanten) verschillende mensen of familieleden die zij niet eens kennen, representeren? Worden zijn alleen maar geleid door hun intuïtie en gevoel? En waarom moeten de representanten op verschillende plekken in de ruimte staan en innemen om hun positie in de dynamiek van de familie weer te geven? En waarom ervaren zij op het moment dat ze staan opgesteld, de gedachten en de emoties van de mensen die zij vertegenwoordigen? Maar hoe kan dat zonder dat ze iets weten over de dynamiek of het verhaal van de familie? Op basis van de waarnemingen kan de therapeut interventies doen, zoals het verplaatsen van de representanten. Maar wat voor zin heeft die fysieke verplaatsing?

“Kortom, een familieopstelling klinkt op papier al tamelijk krankzinnig en doet alle sceptische alarmbellen rinkelen”

Door het gedrag, de positie en de dynamiek van de representanten te observeren, kan de therapeut inzicht krijgen in onderliggende patronen en onbewuste spanningen of loyaliteiten die het probleem veroorzaken. Maar hoe doet hij dat? Ook is de vraag waarom bij een familieopstelling sprake zou zijn van een zogenaamd ‘alwetend veld’ ¹² https://nl.wikipedia.org/wiki/Familieopstelling [12]. Iemand schreef: “Kortom, een familieopstelling klinkt op papier al tamelijk krankzinnig en doet alle sceptische alarmbellen rinkelen” ¹³ [12] Engelfriet, Richard, Familieopstellingen: het gebrek aan bewijs en de gevaren. In: Familieopstellingen: het gebrek aan bewijs en de gevaren « richardengelfriet.nl [7].

Vaak komen er sterke emoties en beelden naar boven die de klant helpen begrijpen wat er onderbewust speelt. Bijvoorbeeld, iemand kan zich plotseling ongemakkelijk voelen of angst ervaren terwijl hij of zij zich in een bepaalde positie bevindt, wat kan wijzen op een onverwerkte emotie of een verstrikking binnen het familiesysteem. Maar bedacht moet worden dat in een groepsproces waaraan mensen deelnemen die allemaal wel problemen of frustraties kennen (een rugzakje hebben) en die weggestopt of verdrongen zijn, altijd wel emoties kunnen loskomen, zeker als er ook sprake is van manipulatie en suggestie door de begeleider.

Men geeft toe dat men niet weet hoe het werkt. Op de website Familieopstelling – wat is het? ¹⁴– JA! Instituut [9] lezen we: “Ook al is dit al meer dan tien jaar ons vak, wij blijven het moeilijk vinden om het uit te leggen. Want wat het precies is of hoe het werkt weet eigenlijk niemand”.

7. Bedenkingen

De familieopstellingen zijn vooral populair in esoterische en alternatieve kringen. Academische psychologen moeten er echter niets van hebben ¹⁵ Nanninga, Rob, Ordnung muss sein. De familieopstellingen van Bert Hellinger. In: Skepter 17.4 (2004) . De begeleiders hebben een niet-christelijke achtergrond, maar soms zelfs een min of meer occulte achtergrond zoals bijv. Karin Prince, die zelf ook therapie nodig had en nu een NLP-trainer is (Neuro Linguïstisch Programmeren is een manipulatieve benadering om mensen via andere paradigma’s (vooronderstellingen) te betoveren tot een ander (antichristelijk) wereld- en Godsbeeld). In een video ¹⁶[14] Familieopstellingen & Systemisch Werk [Uitleg, Voorbeelden & Betekenis] – #1 Kennisbank zien we haar bezig met vloerankers, die de cliënt intuïtief ergens op de vloer legt en die de cliënt en haar moeder moeten voorstellen, en Karin vraagt aan de cliënt naar welke kant de moeder kijkt. Vervolgens gaat Karin op elk van de vloerankers staan en deelt het gevoel dat ze daarbij kreeg. Het komt heel dubieus en duister over.

Een andere bekende begeleider is Hylke Bonnema die vroeger bezig was met paddo’s en drugs, en geïnteresseerd is in Tibetaans boeddhisme, Sjamanisme, kundalini levenskracht en de invloed van ‘het universum’. Hij wil niets van het verhaal van de kruisiging van Jezus weten, en hij begrijpt niet dat weldenkende mensen daarin geloven ¹⁷Video Transformeer je verleden Home – Hylke Bonnema [16b].

En voorts nog Peter den Haring die astroloog is.¹⁸ Welkom voor astrologie en meer – Peter den Haring Op zijn website schrijft hij: “Fijn dat je me gevonden hebt. Karma? Allerlei trefwoorden kunnen je hier gebracht hebben. Karmische astrologie, relatiehoroscoop, relatietherapie, beroepskeuzeadvies, coaching, auraschoonmaak, trancereizen, Familie Opstellingen, regressie, reïncarnatie, HSP, tijdgeest, orakelen, auralezen, toekomst voorspellen, Domino Orakel, spiritualiteit, buitenaardsen, E.T. (Extra-Terrestrial), Nieuwe Tijd, verdiepingsreizen, retraites, enzovoorts”. “Van tevoren krijg je veel schriftelijke informatie o.m. over astrologie, auralezen en theorie over het Opstellingenwerk ook wel Systemisch Werk genoemd”. Volgens den Haring is een Familie Opstelling “een moderne, (NB) paranormale vorm van groepstherapie die veel terrein wint bij het aanbod van vernieuwende therapieën. Deelnemers (representanten) stellen zich bewust in een lichte trance open voor de geest van iemand of iets. Overledenen, entiteiten, buitenaardsen, aardewezens, concepten, idealen, noem maar op. … Je kunt met dit systeem beter zicht krijgen op familiekarma, onverklaarbare tegenwerking of ongrijpbare angsten. … Blinde vlekken zijn delen van je persoonlijkheid, die lastig te accepteren zijn”. ¹⁹Training familie opstellingen – Peter den Haring 

Den Haring noemt hypnose een fantastisch middel, evenals een auralezing. Het gebruik van tarot- of andere orakelkaarten is vaak verhelderend, of een Familie Opstelling (live of met symboolpoppetjes) ²⁰ Welkom voor astrologie en meer – Peter den Haring). In Familieopstellingen & Systemisch Werk [Uitleg, Voorbeelden & Betekenis] – #1 Kennisbank [14] is een video van een sessie met Peter den Haring te zien met de titel ‘Telepathie als therapie? Familie opstellingen onder een paranormale look’. “Familieopstellingen werken via het zesde zintuig: het is niet logisch. Hoe het werkt, dat weet niemand”.

De vraag is ook of Bert Hellinger, de verzinner van de methode van de familieopstelling, zelf dat weet. Want hij was niet geïnteresseerd in de wetenschappelijke onderbouwing van zijn methode Bert Hellinger. De theorie van Hellinger heeft zeer bedenkelijke aspecten. Het gaat zelfs zover dat misdaden van de nazi’s door hem worden gebagatelliseerd. “Hellinger heeft geen belangstelling voor de achtergronden en voor de mogelijke verklaringen die de cliënt zelf kan aandragen. Ook karakterbeschrijvingen kapt hij onmiddellijk af met de woorden ‘Daar hebben we niets aan’. Ook is hij niet geïnteresseerd in wat mensen denken of doen. Hij heeft alleen wat essentiële feiten nodig over de familie. Wie zijn er overleden, buitengesloten, uitgestoten, vergeten, gescheiden, verongelukt, geaborteerd of gehandicapt?” ²¹ Nanninga, Rob, Ordnung muss sein. De familieopstellingen van Bert Hellinger. In: Skepter 17.4 (2004) [18].

Wie zijn er overleden, buitengesloten, uitgestoten, vergeten, gescheiden, verongelukt, geaborteerd of gehandicapt?

“Hellinger beweert dat hij meteen kan zien of een familie goed is opgesteld. Vaak komt het inzicht over de oplossing in een flits bij hem naar boven en aanschouwt hij dingen die achter de waarneembare werkelijkheid liggen. ‘Ik zie bijvoorbeeld plotseling dat een kind vermoord is’” (18). Hier is wellicht sprake van helderziendheid. Bedenkelijk is ook dat Hellinger zijn cliënten bijzonder weinig ruimte gunt. Ze mogen alleen informatie geven die hij kan gebruiken voor zijn rigide interpretatieschema’s. Hij manipuleert mensen en dringt zijn wereldbeeld aan hen op. Het is niet mogelijk om Hellinger tegen te spreken, want dan breekt hij de sessie meteen af” ²² Nanninga, Rob, Ordnung muss sein. De familieopstellingen van Bert Hellinger. In: Skepter 17.4 (2004) [18].

In de theorie van Hellinger wordt gesproken over systemische informatie. Het “is informatie die holografisch ligt opgeslagen in het hele systeem. De informatie gáát ook over het systeem, namelijk over het ‘geheel’. En ieder lid van het systeem weet van deze informatie, ook al is dat nooit verteld of schriftelijk meegedeeld. Ieder lid in ieder systeem heeft informatie over het geheel, half- of onbewust. Die informatie zit niet in je bewuste, rationele deel, anders zou je deze wel op afroep beschikbaar kunnen maken. Een systemisch coach helpt om die informatie in de onderlaag te bereiken door zelf in een toestand van systemisch en fenomenologisch waarnemen te gaan en jou daarin mee te nemen” ²³ Veelgestelde vragen | Bert Hellinger Instituut Nederland [15]

“Zolang de inzet van familieopstellingen niet fatsoenlijk is getoetst, zouden behandelaars (of televisiemakers) deze vorm van therapie niet moeten aanbieden. Zeker niet aan kwetsbare mensen” ²⁴ Engelfriet, Richard, Familieopstellingen: het gebrek aan bewijs en de gevaren. In: Familieopstellingen: het gebrek aan bewijs en de gevaren « richardengelfriet.nl [7].

8.Conclusie

Hoewel familieopstellingen zeer actueel zijn (dat blijkt wel uit de tientallen websites die informatie geven over familieopstellingen en deze aanbieden), en populair in alternatieve en esoterische kringen, zijn er vraagtekens/twijfels over de effectiviteit van familieopstellingen. Kritiek komt vooral van onderzoekers die stellen dat de methode geen of weinig wetenschappelijke onderbouwing heeft. De methode familieopstelling is vooral gebaseerd op intuïtie en symboliek. Er is een gebrek aan empirisch bewijs voor de effectiviteit van familieopstellingen. Vaak zijn de resultaten anekdotisch van aard, gebaseerd op interpretaties en subjectieve persoonlijke ervaringen en niet op gecontroleerde onderzoeken. Dit maakt de therapie vatbaar voor placebo-effecten en suggestie, waarbij cliënten geloven dat ze geholpen worden, terwijl de therapie in feite geen wezenlijk effect heeft.

Voorts is de therapie gebaseerd op de speculatieve veronderstelling van Hellinger (zowel zijn persoon als zijn gedachtegoed zijn omstreden) dat er energetische of emotionele banden tussen familieleden bestaan (‘alwetend veld’) die invloed hebben op de individuele mens. De theorieën die ten grondslag liggen aan familieopstellingen lijken veel meer op spirituele of esoterische overtuigingen, zoals het idee van onbewuste familiebanden of het concept van ‘systemen’ die in balans moeten zijn. Dit simplistische en deterministische denken is misleidend en kan zelfs schadelijk zijn.

Het gebruik maken van wildvreemde mensen, zogenamde ‘representanten’ die familieleden of belangrijke personen in het leven van de cliënt vertegenwoordigen maar hen helemaal niet kennen, kan namelijk leiden tot ongewenste psychologische effecten, vooral bij kwetsbare mensen die al worstelen met trauma’s of emotionele problemen. Wie bijvoorbeeld de video’s ‘Moving With The Spirit Mind’ (Part 1 t/m 4) van Hellinger bekijkt, zal er geen prettig gevoel bij hebben. Het lijkt wel of bepaalde aanwezigen onder hypnose komen ²⁵Bing Video’s .

De rol van de cursusleiding is heel belangrijk. Een begeleider kan (verbaal en non- verbaal) heel suggestief en manipulatief zijn en de dynamiek sturen zonder dat men dat in de gaten heeft. Hij of zij verbindt impliciet of expliciet bepaalde conclusies aan de vermeende emoties. NLP en interpretatie van non-verbale en verbale reacties spelen daar ook een rol. Die zijn vaak gebaseerd op het (niet-Bijbelse) denken over het onbewuste van Carl Jung.

Hellingers methode wordt ook toegepast binnen bedrijven en instellingen, want daar is veel geld te verdienen. Men spreekt dan van organisatieopstellingen.

Hellingers methode wordt ook toegepast binnen bedrijven en instellingen, want daar is veel geld te verdienen. Men spreekt dan van organisatieopstellingen (Nanninga). De onzekerheid van de markt leidt ertoe dat veel managers behoefte hebben aan orakels. Ze zijn vaak ontvankelijk voor pseudowetenschappelijke praatjes en men kan hen gemakkelijk imponeren met een paar moeilijke woorden (systemische ordening, morfische velden, resonantie, chaostheorie), en zijn niet in staat om daar doorheen te prikken ²⁶ Nanninga, Rob, Ordnung muss sein. De familieopstellingen van Bert Hellinger. In: Skepter 17.4 (2004) .

Samenvattend is familieopstellingen een nogal dubieuze vorm van therapie die meer lijkt op een esoterische praktijk dan op een bewezen therapeutische methode. Het zgn. systemisch werken bij familieopstellingen is onsystematisch werken. Het proces is nogal vaag en ongrijpbaar, en roept zeer veel vragen op. Opmerkelijk is dat vooral niet-christenen en zelfs occult betrokken mensen als begeleiders ermee werken. Sessies geven de indruk van manipulatie, suggestie, en zelfs een zekere mate van betovering/hypnose. Zie ook het artikel van Els Nannen over gevaren van groepsdynamica, psychodrama en de risico’s van het manipuleren van individuen ²⁷ https://stichtingpromise.nl/alternatieve-geneeswijzen/sensitivity-training/ [17].

9. Tot slot

Ik zou niemand willen aanraden om hulp te zoeken via een sessie van een familieopstelling of om deze alleen maar bij te wonen. Waarom zou men niet een bepaald probleem eerlijk onder ogen zien en analyseren en bespreken, en gericht zoeken naar een oplossing, wellicht samen met andere familieleden als die erbij betrokken zouden zijn? Denk aan de zogenaamde contextuele therapie waarbij een ethische visie op relaties het fundament is. In diverse kerken wordt door predikanten, pastoors en pastoraal medewerkers de contextuele therapie gebruikt in de vorm van contextueel pastoraat Contextuele therapie

Bovendien zijn er voor christenen veel betere mogelijkheden om in geval van problemen hulp te vragen en te ontvangen. Als kinderen van God de Vader en als volgelingen van Jezus Christus hebben zij Gods Woord dat veel wijsheid en troost geeft, en kunnen in het gebed de Heilige Geest om bijstand vragen. En men kan naar betrouwbare mensen in de gemeente of naar een christen hulpverlener gaan om hulp en raad te vragen, bijvoorbeeld bij de Stichting Koinonia ²⁸Groeneboer, Hans, Introductie Cursus Contextueel Pastoraat. Stichting Koinonia. Introductie Cursus Contextueel Pastoraat [15]

Literatuur

1. Arkeveld, Diana, Familieopstelling met representanten, poppetjes of vloerankers: wat is het verschil? Familieopstelling met representanten, poppetjes of vloerankers: wat is het verschil? – De Authentieke Vrouw
2. Bert Hellinger. Bert Hellinger – Wikipedia
3. Contextuele therapie. Contextuele therapie – Wikipedia
4. De fontein, Els van Steijn – De Fontein Els van Steijn – De Fontein
5. Effectieve Familieopstellingen: Ontdek de 5 Cruciale Stappen. Effectieve Familieopstellingen: Ontdek de 5 Cruciale Stappen – Zoeken
6. Els van Steijn over familieopstellingen, kernwaarden en over geven en ontvangen | KUKURU #85 deel 1 Bing Video’s
7. Engelfriet, Richard, Familieopstellingen: het gebrek aan bewijs en de gevaren. In: Familieopstellingen: het gebrek aan bewijs en de gevaren « richardengelfriet.nl
8. Familieopstellingen. Familieopstellingen | Bert Hellinger Instituut
9. Familieopstelling – wat is het? Familieopstelling – wat is het? – JA! Instituut
10. Familieopstelling. Familieopstelling – Wat is het en hoe werkt het? – Tree Eleven
11. Familieopstelling. Familieopstelling: wat is het en hoe ziet het eruit? | Psyned
12. Familieopstelling. Familieopstelling – Wikipedia
13. Familieopstellingen. Hoe werkt een familieopstelling? Dit zijn de 5 stappen naar heling
14. Familieopstellingen & Systemisch Werk. Familieopstellingen & Systemisch Werk [Uitleg, Voorbeelden & Betekenis] – #1 Kennisbank
15. Groeneboer, Hans, Introductie Cursus Contextueel Pastoraat. Stichting Koinonia. Introductie Cursus Contextueel Pastoraat
16. Het Nieuwe Opstellen, Het Nieuwe Opstellen – Intuïtief Systemisch Coachen – Hylke Bonnema; 16b Hylke Bonnema, Video Transformeer je verleden. Home – Hylke Bonnema
17. Nannen, Els, Sensitivity training. https://stichtingpromise.nl/alternatieve-geneeswijzen/sensitivity-training/
18. Nanninga, Rob, Ordnung muss sein. De familieopstellingen van Bert Hellinger. In: Skepter 17.4(2004)
19. Nienhuys, Jan Willem, BTW op alternatieve geneeskunde. Vereniging tegen de kwakzalverij, 22 oktober 2008
20. Nienhuys, Jan Willem, Hoeveel niet-reguliere artsen zijn er eigenlijk? Vereniging tegen de kwakzalverij, 5 februari 2009
21. Opstellingen. Els van Steijn – Opstellingendag
22. Over de grens gaan. Programma Dream-school, aflevering 3, 4 maart 2025. Bron: https://npo.nl/start/serie/dream-school/seizoen-7/dream-school_44/afspelen
23. Paul, prof. dr. M.J. Familieopstelling als psychotherapie. Refoweb | Familieopstelling als psychotherapie | Refoweb
24. Training familie opstellingen. TRAINING FAMILIE OPSTELLINGEN – Peter den Haring
25. Veelgestelde vragen. Veelgestelde vragen | Bert Hellinger Instituut Nederland
26. Veldentheorie (psychologie) – Wikipedia 

---

Ervaringsverhaal over familieopstellingen

 In 2011 werkte ik voor War Child in Khartoum, Soedan. We waren er met een klein team van buitenlanders en een aantal Sudanese medewerkers. Op een dag besloot mijn leidinggevende, J. een Keniaanse vrouw, niet meer met mij te spreken. Ze weigerde ook mij er de reden van te vertellen. Deze gespannen sfeer begon aan me te vreten en ik ging naar de HR-manager om raad te vragen. Deze had ook geen oplossing. Langzamerhand werd ik ziek van de situatie. Hoe moest ik dit oplossen zonder woorden?

 In die tijd zocht ik naast mijn geloof in God, ook hulp in zelf help boeken. Ik dacht dat dat elkaar niet zou bijten. Zo las ik ook de boeken van Bert Hellinger over familieopstellingen. Ik bedacht dat ik zo de situatie zou kunnen veranderen, zonder met J. te hoeven spreken. Ik gaf me op voor een workshop waar we een opstelling zouden kunnen doen. Ik ging er heen met veel verwachtingen.

“Toen ze zich opstelde als poes, nam ze het verdriet van haar baasje over, moest enorm huilen, zonder te kunnen stoppen.”

Inmiddels was ik ook behoorlijk ziek, want er was een cyste gaan groeien in mijn alvleesklier. Tijdens de workshop vond ik het wel ‘spooky’, dat je als representant echt de persoon werd, die je vertegenwoordigde. Zo werd ik gevraagd een verslaafde moeder te vertegenwoordigen. Ik werd in die rol gedwongen te handelen als de verslaafde moeder en ik kon dat uit mezelf niet stoppen, totdat ik weer uit die rol stapte. Een andere vrouw vertegenwoordigde de rol van een poes. Deze vrouw was zoöloge en helemaal niet emotioneel. Maar toen ze zich opstelde als poes, nam ze het verdriet van haar baasje over, en moest enorm huilen zonder te kunnen stoppen.

 Uiteindelijk kwam ik niet aan de beurt om mijn situatie op te stellen, maar gaf de Here God me later de oplossing. Niet lang daarna heb ik gekapt met al deze zelf help en New Age boeken, hoe aanlokkelijk het ook lijkt. Eén voor één ben ik bij alle schrijvers gaan kijken wat de bron van hun wijsheid was, waar vanuit ze hun theorieën hadden ontwikkeld. En bij één voor één zag ik dat die altijd heel duister waren. Dat gold ook voor de boeken van Bert Hellinger. Zijn bronnen en methoden vind ik behoorlijk van God los.

De wijsheid van boven daarentegen is vóór alles zuiver, en verder vredelievend, mild en meegaand; ze is rijk aan ontferming en brengt niets dan goede vruchten voort, ze is onpartijdig en oprecht (Jakobus 3:17).

2025 – Jedidjah Slagter