1. Het mensbeeld
Als we na willen denken over het onderwerp “o En Hij, de God des vredes, heilige u geheel en al, en geheel uw geest, ziel en lichaam moge bij de komst van onze Here Jezus Christus blijken in allen dele onberispelijk bewaard te blijven.”, is het van belang ons allereerst te buigen over het bijbelse mensbeeld. Wat is gezondheid? Welke definities, prioriteiten en voorwaarden vinden we in Gods Woord? In de seculiere hulpverlening zijn er talloze “holistische” methodes en therapieën, die ook antwoorden zoeken voor psycho-somatische klachten. In de Bijbel vinden we echter een totaal andere invulling van de “totale mens”, waarop spanningen in- of uitwerken.
Eenvoudig voorgesteld kun je de mens zien als een drie-eenheid, die onlosmakelijk verbonden is; een eenheid van lichaam, ziel en geest. De geest van de mens is datgene wat het eeuwige, individuele, geschapene is door God, wat Hij in Adam geschapen heeft en door hem in alle mensen. Het lichaam is uit het stof der aarde geformeerd. Toen Gods Geest blies in het (dode) lichaam van Adam, werd de mens een levende ziel. Ziel heeft hier de betekenis van totale mens. De geest drukt zich uit in het lichaam van de mens, de ziel (bijvoorbeeld denken, willen, voelen).
Een mens is niet wat hij denkt, zoals sommige filosofen ons willen doen geloven, maar het denken is een instrument van de geest, waarin het zich in het lichaam probeert uit te drukken. De mens is een drie-eenheid, geschapen naar Gods beeld. Na de zondeval is er een scheiding gekomen in de verhouding tussen God en mens. De Bijbel zegt dat de mens “dood” is; het is alleen nog maar een kwestie van tijd voordat ook het lichaam dood is. De geest van de mens is dood ten opzichte van God. De zonde is de oorsprong van de scheiding tot God, maar ook de oorsprong van de totale verstoringen in de mens zelf.
De zonde is de oorsprong van de scheiding tot God, maar ook de oorsprong van de totale verstoringen in de mens zelf.
In de situatie vóór de zondeval leidde de geest van de mens het zielse, wat op haar beurt weer het lichaam leidde. Nu zijn de verhoudingen ontwricht en leidt de ziel of het lichaam de mens, in plaats van de geest, die weer door Gods Geest geleid werd. De doorwerking en de ontwikkeling van de zondenatuur in de mens is een voortschrijdende ontwrichting van de innerlijke verhoudingen. Hetgeen wat ik wil doen, doe ik niet, maar wat ik niet wil, dat doe ik. Alle verhoudingen zijn zoek. Naar God, naar de medemens en in de mens zelf.
Het centrum van de christelijke hulpverlening is dat we de oplossing van deze problemen hebben leren kennen, door het evangelie van Jezus Christus. Door Zijn plaatsvervangend lijden en sterven, door Zijn opstanding en door Zijn uitstorting van de Heilige Geest kunnen mensen in deze tijd tot wedergeboorte komen, door geloof en uit genade. Zo is er een herstel mogelijk in de relatie tot God en een herstel tot heelmaking van alle innerlijke verhoudingen van de mens. “En Hij, de God des vredes, heilige u geheel en al, en geheel uw geest, ziel en lichaam moge bij de komst van onze Here Jezus Christus blijken in allen dele onberispelijk bewaard te blijven” (1 Thess. 5: 23).
De mens geeft in geloof zijn eigen leven op en door de uitstorting van de Heilige Geest in onze geest heeft de mens weer een eeuwige verbinding tot God Paulus zegt: “Niet ik leef meer, maar Christus leeft in mij”. Door de inwoning van de Heilige Geest zijn we niet alleen verzekerd van een eeuwige toekomst met God in de hemel, maar is er nu al herstel mogelijk van de innerlijke verhoudingen van de mens. Dit doordat de Heilige Geest ons binnenste iedere dag vernieuwt!! Het leven van een wedergeboren christen tot de komst van Christus is dus nu al een heelmaking, in die zin dat de zondige natuur niet meer overheerst. Door de wedergeboorte waren we al bevrijd van de straf op de zonde. Het leven nu bevrijdt ons van de heerschappij van de zonde. En later bij Zijn komst, als we een verheerlijkt lichaam hebben, worden we bevrijd van de aanwezigheid van de zonde.
2. Bijbelse instrumenten ter bestrijding en preventie
Spanningen in het kader van bovengenoemd mensbeeld kunnen dus veroorzaakt worden door het doorwerken van de zondenatuur in de mens (ook voor een deel in de wedergeboren mens). Maar zeker ook door de omstandigheden en omgevingsfactoren (bijvoorbeeld geestelijke wereld, andere mensen), die het juiste bijbels mensbeeld kunnen aanvallen en doen wankelen. Spanningen kunnen echter ook functioneel zijn, omdat ze tot prestaties kunnen leiden.
Spanningen kunnen echter ook functioneel zijn, omdat ze tot prestaties kunnen leiden.
Feller gaf in zijn verdere toespraak aan hoe in de door Stichting Promise georganiseerde weekenden: Bijbels omgaan met spanningen dit verder praktisch uitgewerkt wordt. Dit door een aantal Bijbelse handreikingen en ideeën te geven op de verschillende levensterreinen van lichaam, ziel en geest. We zullen slechts enkele voorbeelden geven. Ten aanzien van de ziel:
Het willen
Van belang is niet onze wil te zoeken, maar de wil van Christus in ons leven. Alleen de Heilige Geest, die in onze geest Abba, Vader roept, kan ons dat duidelijk maken, in overeenstemming met het Woord van God. Vaak is de overgave van de wil essentieel en gebeurt nadien de rest vanzelf. Overgave van het zelfbeschikkingsrecht en overgave van de wil aan God. Net zoals de Here Jezus in Gethsemane tot drie keer toe bad of de beker voorbij kon gaan. Maar Hij zei tot de Vader: “Uw wil geschiede”.Pas als we ons totale leven willen aanbieden, kan Gods Geest zijn herstellend werk in ons voortzetten.
Denken
We kunnen dan pas bijbels omgaan met spanningen als we anders leren denken. Ons denken zijn onze vooronderstellingen, onze bril waardoor we alle dingen bezien. Ook hier moet niet ons eigen denken ons leiden, maar het denken van Christus, geleid door de Heilige Geest in ons. “Bedenk de dingen die boven zijn, waar Christus is.” “Bedenk al wat waar is, wat waarachtig is, wat lof verdient” (Kolossenzen 3: 1-4, Fillippenzen 4: 8 en 9).
Het grootste strijdtoneel op het gebied van spanningen speelt zich juist af in deze tijd op het gebied van het denken
Het grootste strijdtoneel op het gebied van spanningen speelt zich juist af in deze tijd op het gebied van het denken. Mensen raken gespannen en/of zondigen doordat ze geen weerstand hebben tegen de aanvallen op hun denken. We worden overal overspoeld door het IK-denken. Denken bepaalt voor een groot deel ons gedrag en gevoel en is dus van wezenlijk belang voor onze levenswandel. Willen mensen stress- en zondebestendig worden, dan dient men zich bijbels gezien te wapenen met de geestelijke wapenrusting uit Efeze 6. In 2 Korintiërs 10:3-6 lezen we dat het centrum der kennis de gemeenschap, het leven met Christus is. De volmaakte rust die ieders verstand te boven gaat, wordt bedreigd door allerlei bolwerken, die slechts overwonnen kunnen worden, als we onze gedachten krijgsgevangen brengen onder de gehoorzaamheid van Christus. Een krijgsgevangene is iemand die geheel is overgeleverd en onderworpen aan hem, die hem gevangen houdt. Pas als we zo ons hart en gedachten kunnen onderwerpen, door de kracht en leiding van de inwonende Geest, kan ons gedrag en gevoel ook “geheel anders” worden.
Gevoelens
Het gevoelsleven is door God in de mens geschapen en is enorm rijk geschakeerd. Gevoelens zijn subjectief en hebben vaak een signaalwerking. Gevoelens mogen zeker geen bestuurders van de mens worden. Het oude hart is een onuitputtelijke bron van verkeerde en negatieve gevoelens. Daarom is de bron belangrijk en zullen we geleid door de Heilige Geest, die onze wil en ons denken leidt, gevoelens gaan ontwikkelen die van Christus zijn. Van belang is het bij spanningen te weten, dat God ook mens is geworden. En dat we een Hogepriester hebben die met ons meevoelt en onze diepste problemen haarscherp kent. Een God die ons liefheeft.
Gedrag
Gedrag is objectiever dan gevoel. God spreekt de mens meer aan op zijn gedrag en denken, dan op zijn gevoel. Gedrag en gevoel worden dan ook verbonden aan elkaar. Bijvoorbeeld: “Welgelukzalig de man die niet wandelt in de raad der goddelozen”. Depressiviteit kan een gevolg zijn van zondig gedrag. Een gevaar bij het spreken over gedrag is in een wetticisme te geraken. Daarom dient het mensbeeld weer scherp voor ogen gehouden te worden, waar een juist gedrag alleen maar het gevolg kan zijn van willen en denken, dat Gods Geest in ons hart (onze geest) heeft gelegd.
Leerprocessen
Stressbestendig leven kan door de Heilige Geest pas dan goed beheerst worden, als we naast het afstand doen van het wereldse denken, de nieuwheid van Christus aandoen. We moeten gewoontes gaan ontwikkelen in onze manier van leven. Het moet een goede gewoonte worden om Christus te raadplegen. Een automatisme om Gods weg te zoeken en de genade van God (de mogelijkheid dat God in ons leven werkt) steeds toe laten. Bijbelse prioriteiten in ons leven aanbrengen. (gezin, gemeente, naaste).
We moeten de weg leren kennen van het leven uit het geloof; wegen van geloof, dienen, verootmoediging, belijden, vernedering; wegen van staande blijven, geestelijke strijd, volharding; wegen van overwinning, blijdschap, dankbaarheid. Dat zijn de wegen in Christus die ons leven stressbestendig maken. Die ons leren stress en zonde vanuit Gods wereld te overwinnen, op Zijn manier, door Zijn Geest. Oefent u in de godsvrucht. “Komt allen tot Mij, die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven” Laat Mij uw Leermeester zijn, zegt de Here Jezus”.
Weekenden
In bijbelstudies en videopresentaties zijn bovengenoemde verhoudingen in de ziel van de mens uitgewerkt. Tijdens de cursussen die door Stichting Promise worden gehouden, wordt ook veel gezongen en mensen worden gestimuleerd elkaar geestelijk te ontmoeten. Aan tafel worden er soms getuigenissen tot eer van God uitgesproken. Juist het aanbieden van allerlei hulpmiddelen in een oprecht dienende geest, in afhankelijkheid van Christus bemoedigt veel mensen, geeft vaak weer een hernieuwde, terechte hoop om op een juiste manier met spanningen om te gaan. In korte pastorale gesprekken zijn er mogelijkheden om voor elkaar te bidden en zonodig adviezen voor verdere begeleiding en hulpverlening te geven en ook nadien contact te houden.
Lichaamsoefeningen
In het laatste gedeelte van zijn toespraak ging Gerard Feller nog in op enkele hoofdlijnen van de lichaamsoefeningen en hulp op lichamelijk terrein, die in de weekenden ook aangeboden wordt.
Bij veel christenen zijn lichaamsoefeningen taboe, omdat ze vaak beïnvloed worden door het Griekse denken, waarin het lichaam iets minderwaardigs is. In het bijbelse mensbeeld is het lichaam een intrinsiek deel van de totale mens. En alle lichaamsoefeningen zullen dan ook geplaatst moeten worden binnen het kader van genoemd mensbeeld. Lichaamsoefeningen krijgen pas dan betekenis in het (denk) kader waarin ze gebracht worden, ook al merkt een deelnemer dit niet direct. Door het hanteren van het bijbelse mensbeeld vallen er veel methodes en therapieën af. Lichaamsoefeningen zijn pas dan zinvol als ze geleid door onze geest (in verbinding met de Heilige Geest) leren de normale fysiologische verhoudingen binnen de mens te onderhouden of te herstellen.
Dat betekent bijvoorbeeld geen yoga of T.M., waarin lichaamstechnieken aangeleerd worden buiten de leiding van de geest om. Deze wordt eerst ontledigd door bewustzijnsvernauwing. Het zijn dan ook oefeningen die buiten onze wil en macht omgaan. Het zijn onbewuste technieken die a-fysiologisch zijn. Dat wil zeggen; oefeningen buiten de normale begrenzingen van de scheppingsorde. Zo worden er extreme houdingen onnatuurlijk, statisch uitgevoerd, en wordt een a-fysiologische ademhaling geleerd, met het doel zich kosmisch te vullen. Door deze onbewuste, a-fysiologische technieken wordt het gespleten mensbeeld van na de zondeval nog verder ontwricht. Gestreefd wordt niet naar een bijbels herstel en eenwording van alle innerlijke verhoudingen, maar door de oefeningen wordt er een verdere splitsing van lichaam en geest bewerkstelligd, met het doel dat de mens uit zijn lichaam vlucht. Al deze technieken zijn, buiten het feit dat ze onbewust en a-fysiologisch zijn, ook erg suggestief en mystiek gepresenteerd. Ze worden in de vorm van autogene training en zelfhypnose met een westers sausje overgoten.
3. Afsluiting
Vele christenen ervaren ook deze lichamelijke hulp binnen het gegeven kader van controle van de geest over het lichaam als zeer gezegend. Hiermee worden ook preventieve effecten gediend in de algehele gezondheid. Mogelijk dat veel christenen, die nu nog verslaafd zijn aan tranquillizers of seculiere methoden, door deze cursussen op een spoor van klachtenbestrijding kunnen komen en zo ook binnen het gestelde raamwerk iets mogen leren, waar ze ook op andere levensterreinen een weg in Christus vinden.
Afsluitend vertelde Gerard dat er op de dertig weekenden, die reeds gehouden zijn, geweldige dingen zijn gebeurd. Mensen die tot wedergeboorte kwamen, velen die bemoedigd en versterkt mochten worden, anderen die weer hoop kregen en een weg zagen om verder te gaan. Ook reacties nadien waren vaak zeer positief. De heer Feller sprak de hoop uit, zo de Here wil, nog vele cursussen te organiseren en met de opgedane kennis ook pastorale werkers en geestelijke hulpverleners te instrueren met deze boeiende begeleiding op het gebied van de psychosomatiek.
