Eer en respect ~ het meest verwaarloosde aspect in relaties

1. Inleiding

Tom Marshal was een bekend leider en spreker in Nieuw-Zeeland. Als architect gaf hij veel lezingen over management. Hij is in 1994 overleden maar zijn boeken zijn nog steeds actueel. Op een eenvoudige manier vertelt hij krachtige en praktische waarheden uit de Bijbel. In zijn boek ‘Betere Relaties’ behandelt Marshall vier aspecten van relaties:

1. Eer, het meest verwaarloosde aspect;
2. Begrip, het meest nodige aspect;
3. Liefde, het meest weerbare aspect; en
4. Vertrouwen, het meest kwetsbare aspect.

Op onze website hebben we het hoofdstuk over vertrouwen uit dit waardevolle boek al gepubliceerd. Nu laten we Tom aan het woord over ‘eer’, het meest verwaarloosde element in een relatie.

De Bijbel staat vol met aansporingen om eer te bewijzen. Meer nog, het wordt ons zelfs opgedragen. We worden bevolen om God te eren, als eerste en boven alles. Paulus zegt in Rom.1:21, dat de wortel van alle zonde is, dat de mens, hoewel hij God kent, Hem niet verheerlijkt als God. We worden opgedragen om vader en moeder te eren (Ef.6:2). Gehoorzaamheid aan ouders hoort bij de kinderjaren, het eren gaat een leven lang door. Het is een deel van een morele wet en inderdaad het eerste gebod, waaraan een belofte vast zit. We zien het belang hiervan later. Maar we moeten ook onze medewerkers eren, onze leiders en oudsten in de kerk. Van mannen wordt verwacht dat ze hun vrouw eren en vrouwen hun mannen en de huwelijkse staat. Opvallend is ook dat we ook degenen die minder succesvol zijn, de weduwen en de bejaarden, moeten eren. We moeten dus elkaar en iedereen eren, onafhankelijk van hun status. Nog meer verbazingwekkend is dat God ons ook eert, “want wie Mij eren zal, zal Ik eren” (1Sam.2:30). De Bijbel geeft ons een beeld van een samenleving waar een stroom van eer en respect vloeit.

2. Wat is eer of respect?

Eer of respect is het erkennen van de waarde van een ander mens. Als ik iemand eer of respect geef, erken ik hoe waardevol de ander is. Daarom moet God geëerd worden boven alles en allen, omdat Hij de hoogste waarde is. Dit eren is belangrijk om verschillende redenen.

Als ik iemand eer of respect geef, erken ik hoe waardevol de ander is.

1. Als ik de waarde van mensen erken, ontdek ik hoe ongelofelijk rijk mijn leven is, omdat ik mij omringd weet door zoveel waardevolle mannen en vrouwen. Mijn leven krijgt daardoor een gevoel van betekenis. Als ik geen respect of eer toon, of nog erger, als ik mensen in mijn omgeving naar beneden haal, verarm ik mijn eigen leven, omdat ik handel alsof ik omringd wordt door waardeloze mensen.
2. Alleen als ik zelf eer en respect van anderen ontvang, voel ik me niet waardeloos. Er bestaat ongetwijfeld een verband tussen de grote aantallen mensen in onze samenleving die een laag zelfbeeld hebben en de manier waarop we alles wat hoog is naar beneden halen. We onteren God en Zijn Woord. We uiten gebrek aan respect over de instituten van onze samenleving, verachten ons verleden, morele waarden, ouderschap, autoriteiten en rechten van anderen. Gebrek aan respect wordt helaas vaak als normaal beschouwd. Veel mensen in de media hebben er een beroep van gemaakt om alles te bekritiseren en naar beneden te halen. We oogsten wat we zelf zaaien, zoals de Psalmist zegt: “De goddelozen draven rond, terwijl snoodheid bij de mensenkinderen het hoofd opsteekt”(Ps.12:8). Maar ook in ons eigen leven oogsten we wat we zaaien. Als we anderen verachten, voelen we ons vernederd, hebben een laag zelfbeeld en voelen we ons waardeloos.
3. We kunnen onszelf geen goed zelfbeeld schenken. Ik kan mijzelf geen eer geven, in tegenstelling tot wat alle boeken over zelfhulppsychologie ons vertellen. We zijn afhankelijk van elkaar, ons zelfbeeld wordt gevormd door onze relaties, met God en anderen. Een slecht zelfbeeld verhindert ons om goede relaties op te bouwen, maar aan de andere kant is het ontbreken van bevestiging en eer juist de oorzaak ervan dat we geen goed zelfbeeld en goede relaties hebben.
4. Met aanvaarding bedoelen we niet alleen passief zijn. De manier waarop we het woord aanvaarding gebruiken kan fatalistisch klinken. ”Je kunt er niets aan doen, je moet het gewoon aanvaarden”. Dat is niet wat we met aanvaarding bedoelen. Het is een actieve houding om te ontvangen. Je verwelkomt een persoon met echte warmte en respect. Je zegt eigenlijk: “Je bent een waardevolle uitbreiding van deze groep” of: “Ik ben blij dat je lid bent van deze kerk, deze familie of dit team. Dat had Paulus in gedachten, toen hij zei: ”Daarom, aanvaardt elkaar, zoals ook Christus ons aanvaard heeft tot heerlijkheid Gods” (Rom.15:7).
5. Dit is reageren op een persoon, op iemand die uniek is en we zijn geïnteresseerd in zijn activiteit, prestatie of mening. Het laat zien dat we het oordeel over zijn kwaliteit losgelaten hebben en hem met een positieve en vriendelijke houding benaderen.
6. Dit is het versterken van iemands eigenwaarde door aandacht te geven aan zijn sterke punten en gaven. Bevestiging bouwt op de waarheid dat we allen geschapen zijn voor God om in bepaalde dingen goed te zijn, maar niet in alles. Het richt zich op wat we goed doen en niet op wat we minder goed doen. Het zegt: “Ik vind je geweldig en wil dat je ook zo over jezelf denkt”. We zijn hier zo ver vandaan geraakt, dat zulke opmerkingen zelfs in onze christelijke oren vreemd klinken.
7. Deze is meer subjectief dan bevestiging. Het drukt het genoegen uit dat we voelen in de tegenwoordigheid van de ander, hoe hij zich kleedt, waarover gesproken wordt of het stimulerende van haar of zijn persoonlijkheid. Het zegt: “Ik heb er plezier in je te zien en hetzelfde te doen als jij”.
8. Goedkeuring of bijval drukt uit dat je het met iemands prestatie of mening eens bent. We gaan naast iemand staan en drukken onze steun uit en zeggen daarmee we dat we zijn gedrag waardevol vinden. Bijval zegt: “Ik ben het eens met wat je doet en in dezelfde omstandigheden zou ik hetzelfde doen”.
9. Dit drukt aanbeveling en bijval uit voor iemands prestatie of karakter en gaat verder dan bijval. Bijval zegt: ”Ik zou precies hetzelfde als jij gedaan hebben”. Bewondering zegt: “Ik zou dat nooit zo goed als jij gedaan kunnen hebben”. Of: “Je hebt hiermee een niveau bereikt wat ik zou willen navolgen”.
10. Door introductie kunnen we een persoon erkennen, hem prijzen, of publiek aanbevelen. In de eenvoudigste vorm introduceren we een vriend aan een groep. Als ik zeg: “Het is echt een vreugde voor mij om mijn goede vriend Bill Fauld aan u voor te stellen”, geef ik de boodschap dat Bill een waardevol mens is, die hoog staat in mijn waardering en ik wil dat anderen hem ook zo zien.
11. Door aanraking. Bijvoorbeeld een handdruk, een schouderklopje, een kus op de wang, een omhelzing bij een ontmoeting, zelfs als de kinderen volwassen zijn, de aanrakingen tussen man en vrouw zonder seksuele bijbedoelingen. Dit alles geeft niet alleen liefde weer, maar ook respect. Daarom voelen we ons beledigd als een uitgestoken hand geweigerd wordt. Mannen en vrouwen in het arbeidsproces lopen voortdurend het risico beledigd te worden, afgewezen te worden of hun zelfrespect te verliezen. In die omstandigheden kan een echtgenoot of zijn vrouw het zelfvertrouwen van zijn partner beter opvijzelen dan wie ook, of die vernietigen, omdat ze elkaars zwakten zo goed kennen.
12. Op de manier waarop we naar elkaar kijken. Naar iemand opzien is hem eren, op iemand neerkijken is hem naar beneden halen. Twee dingen doen we onbewust, de toon van onze stem en de blik in onze ogen. Als we iemand verachten, zal het te zien zijn in onze ogen. Als we iemand liefhebben of bewonderen, zal het ook onze manier waarop we naar hem kijken beïnvloeden. Jezus zei: ”De lamp van het lichaam is het oog” (Matt. 6:22). Wat in ons hart is, zal onvermijdelijk te zien zijn in onze blik.

3. Hoe waardevol?

Als respect en eer de erkenning van waarde is, moeten we weten waar waarde vandaan komt en hoe het zich ontwikkelt. De waarde van iets wordt bepaald door wat mensen ervoor over hebben. Ik kan een miljoen euro uitgeven voor een superproduct, en nog eens een miljoen om het op de markt te brengen, maar als niemand het wil kopen, is de waarde nul, of hooguit de sloopwaarde. Aan de andere kant zijn mensen soms bereid een fortuin neer te tellen voor een zeldzame postzegel, die wat betreft de waarde van het materiaal, een paar vierkante centimeter papier, nul komma nul is. De dingen die mensen respect of eer geven, tonen de waarden waarop een samenleving gebouwd is. Het is duidelijk dat de westerse samenleving de hoogste waarde geeft aan entertainment, sport, en materiële welvaart, want die dingen krijgen de meeste aandacht. Maar is dit een goed waardesysteem waarmee we mensen kunnen beoordelen? Zo niet, welke dan wel?

3.1 Intrinsieke of wezenlijke waarde

Intrinsieke waarde is de waarde die behoort bij het wezen van de persoon of het ding. Bijvoorbeeld, als je een gouden sieraad fijn maalt, verbrandt, met een hamer kapotslaat, blijft de waarde van het goud gelijk. Dat is zijn intrinsieke waarde, zijn onherleidbare, onvervreemdbare en onvernietigbare waarde. Mijn intrinsieke waarde is de waarde van mij als persoon, los van mijn gaven, bezittingen en prestaties. Deze eeuwige waarde en belangrijkheid werden door God aan mij gegeven. Niets van wat ik doe, kan daaraan toevoegen of ervan afnemen. Zoals God mij Zijn onvoorwaardelijke liefde geeft, zo geeft Hij mij ook waarde. Ik realiseer me dat als ik de meest succesvolle en briljante mens op aarde ben, dat niets zal toevoegen aan mijn intrinsieke waarde. De waarde is me gegeven, niet verdiend. Maar als ik vanaf dit moment faal in alles wat ik doe, als ik mijn reputatie verlies, mijn gezondheid, mijn bezittingen, mijn vrienden, mijn bediening of mijn verstand, is mijn intrinsieke waarde niet verminderd. Deze waarheid bracht veiligheid in mijn leven, meer dan wat ook.

Kinderen zijn waardevol in zichzelf en om geen andere reden.

De eerste waarde die kinderen moeten voelen is intrinsieke waarde. Kinderen zijn waardevol in zichzelf en om geen andere reden. Ze hoeven het niet te verdienen door prestaties. Ze hebben deze waarde nu eenmaal alleen door zichzelf. Het besef waardevol te zijn is cruciaal voor de veiligheid en eigenwaarde van het kind.

Het belang van het respecteren van de intrinsieke waarde van een mens kan niet genoeg benadrukt worden. De meest onbekwame, gevallen, incapabele of gehandicapte persoon heeft nog steeds intrinsieke waarde als mens. Mensen hebben een waardigheid die behoort bij het mens-zijn als eeuwig wezen. Ze zijn naar Gods beeld geschapen; inderdaad, ze zijn gevallen, maar (door persoonlijk geloof in het verzoenend lijden en sterven van Jezus Christus in beginsel) verlost en in staat eeuwig gemeenschap met God te hebben. Het ontbreken van dit basisbegrip veroorzaakt onrechtvaardigheid en onderdrukking in deze wereld, inclusief abortus, armoede, rassendiscriminatie, prostitutie en porno.

Dit soort respect maakt een duidelijk verschil tussen wat een mens is en wat hij doet. Jezus maakte dit onderscheid altijd. Een van de meest opmerkelijke voorbeelden is de ontmoeting met de Samaritaanse vrouw (Joh.4). Toen Jezus tegen haar zei: “Terecht zegt gij: ik heb geen man; want gij hebt vijf mannen gehad en die gij nu hebt, is uw man niet”. De vrouw was niet gekwetst of ze zei niet: ”Waar bemoeit u zich mee”. Ze zei: “Ik zie dat Gij een profeet bent (Joh.4:19). Dat is verbazingwekkend. Ik geloof dat dat kwam omdat ze ondertussen ontdekt had dat Hij haar als persoon waardeerde. Hij sprak haar aan op dezelfde manier als Zijn eigen moeder op de bruiloft te Kana. Toch kende Hij haar levensstijl. Jezus had diepe bewogenheid voor haar, en daarom moest Hij haar confronteren met haar morele falen. Maar ze voelde zich veilig in Zijn aanvaarding van haar als mens en voelde zich door die confrontatie niet afgewezen als persoon. Het is alsof beiden naast elkaar staan en haar leven bezien. Jezus zegt: “Het is een puinhoop” en zij geeft dat toe: “Ja Heer, dat is het”.

Als respect werkelijk in je hart leeft, kun je direct en confronterend zijn en de ander zal zich niet afgewezen voelen.

Dat soort respect ligt aan de basis van alle bevrijdende relaties, maar je kunt het niet spelen. Mensen zijn heel gevoelig voor de houding die je aanneemt. Als respect werkelijk in je hart leeft, kun je direct en confronterend zijn en de ander zal zich niet afgewezen voelen. Maar als dat respect er niet is en we zien de persoon en zijn levensstijl als één geheel, komen we in de problemen.

Als we in het bedrijfsleven of kerk succesvol leiding willen geven moeten we hetzelfde onderscheid maken. Ik zeg misschien: “Als mens accepteer ik je helemaal, als broeder of zuster in Christus ook, maar ik kan en wil het niveau van je prestatie niet accepteren, daar moet iets aan veranderen.

4. De waarde van karakter

De tweede maat is de waarde van karakter. ”Een goede naam is verkieslijker dan veel rijkdom, gunst is beter dan zilver en goud”. (Spr. 22:1). Het respect of de eer die voorkomt uit het karakter is hard nodig in onze samenleving, waarin allerlei dingen een hogere plaats krijgen dan karakter, bijvoorbeeld intelligentie, sportprestaties, artistiek talent, zakelijke of politiek bekwaamheid of persoonlijk charisma. Deze worden soms opgesomd om het ontbreken van morele waarden goed te praten. Zelfs de kerk is gezwicht voor de normen van de wereld, zodat gaven en bedieningen meer geëerd worden dan een godvrezend karakter.

Karakter is de toetssteen, niet charisma.

In het nieuwe testament ligt de nadruk niet op gaven, bekwaamheden, of talenten maar op karakter. Karakter is de toetssteen, niet charisma. Er wordt bijvoorbeeld weinig gezegd over het werk van een diaken of oudste, maar veel meer over wat voor soort man hij moet zijn. De reden hiervoor is dat zijn rol voornamelijk leidinggevend is, dus moet hij een model zijn van het christelijke leven. Niet veel oudsten begrijpen die verantwoordelijkheid. Ik werd eens geroepen door een kerk die gebukt ging onder verdeeldheid en bitterheid. Ze waren door trauma’s gegaan met voorgangers, leiders en oudere leden. Toen we de ware rol van oudsten bespraken, kwamen we bij de wortel van het probleem. Bij al deze mannen had de moed ontbroken effectief de problemen aan te pakken, omdat ze er zelf in hun eigen leven mee worstelden. Daarom hielden ze zich in en oefenden ze hun gezag niet uit. Toen daarmee afgerekend was, riepen ze de leden bij elkaar, beleden ze hun falen in het leidinggeven en pasten ze de Bijbelse principes toe van eenheid en aanvaarding zoals God het bedoeld heeft. De problemen waren bijna meteen opgelost.

Als ik denk aan karakter, denk ik vaak aan mijn vader. Hij was zijn hele leven arbeider, vrijwel onbekend buiten de kleine kring van zijn gezin en de plaatselijke baptistenkerk. Toch liet hij vier kinderen achter die christen waren en christelijke huwelijken hadden. Hij ging tot God met misschien evenveel fouten in zijn leven als onkruid in zijn tuin, terwijl tuinieren zijn grote liefde was. Ik vraag me soms af: wat kan een mens nog meer bereiken in zijn leven?

Maar karakter heeft alleen waarde voor de volgende generatie als het gezien wordt in de huidige generatie. Als we succes of bezit boven karakter plaatsen, hoeven we ons niet te verbazen als onze kinderen hetzelfde doen.

5. De waarde van prestatie

Er is een derde maat van waarde, die gegeven wordt aan wat iemand volbracht of bereikt heeft. Oudsten die hard werken met preken en onderwijs geven, zijn dubbel eerbetoon waard, zegt Paulus. We moeten hierin eren wie ere toekomt (1Tim.5:17; Rom.13:7). In alles wat wij doen moeten we een hoge norm nastreven. Alles wat wij ondernemen moeten we zo goed mogelijk doen. Wij kunnen beperkte gaven en bekwaamheden hebben, maar we kunnen streven naar volmaaktheid door de genade Gods die in ons is, zegt Paulus. We moeten willen groeien. Een klein kind groeit vanzelf. Geef het voedsel, slaap, oefening en liefdevolle verzorging en het zal groeien naar een bepaald niveau van ontwikkeling. Dat kleine meisje zal nooit een dokter worden, een politieke figuur, leraar of musicus tenzij het ergens een beslissing neemt om te groeien. Onze kerken zitten vol met christenen die twintig jaar geleden in hun geestelijk leven groeiden tot een bepaald niveau en daarop bleven staan.

Succes ligt besloten in deze benadering.

Het is geen Herculestaak om te groeien. De leidinggevende bedrijven in de Verenigde Staten doen de dingen niet tweemaal beter dan de rest, maar slechts één procent beter dan de rest. Succes ligt besloten in deze benadering. Het betekent een kleine verbetering van onze prestatie op zoveel mogelijk gebied. Wat zou er gebeuren met een kerk als in één jaar ieder lid zich toewijdde om slechts één procent meer liefhebbend te zijn, meer ijverig in zijn baan en in het bestuderen van de bijbel, meer geïnteresseerd in de buren, meer vrijgevig in het offeren, meer actief in openbare functies en meer gevoelig voor de stem van God? Ik denk dat ze binnen enkele maanden middenin een opwekking zitten.

Hoe waarderen we een bijzondere prestatie? Door de poging daartoe te bevestigen en te belonen, zowel de poging als het resultaat. Een van mijn zonen was onderwijzer. Hij vertelde me van een Maori-collega, die wanneer hij zijn klas binnenkwam, altijd iets zag waar hij zijn waardering over kon uitspreken, een poster, een werkplan, of iets dat tentoongesteld werd. Dat deed meer aan Marks toewijding aan zijn baan dan welke promotie ook. We moeten de beslissing nemen iets met ons hele hart te doen, als voor de Heer en niet voor mensen (Kol.3:24). “Ik, de Here, doorgrond het hart en toets de nieren en dat om aan een ieder te geven naar zijn wegen, naar de vrucht zijner daden” (Jer.17:10).

6. De toepassing

In het geven van eer moeten we weten welke maat of waarde we zullen hanteren, en degene die eer ontvangt ook.

Een mens kan op een bepaald terrein, bijvoorbeeld kunst, sport of zaken, succes boeken en toch een bedenkelijk karakter hebben. In het eren van hun prestatie spreken we niet uit dat we hun karakter waarderen, of dat hun intrinsieke waarde groter is dan bij een ander mens. Volgens hetzelfde principe, betekent het feit dat iemands karakter gewaardeerd wordt, niet dat zijn prestatie die misschien beneden niveau is geëerd wordt. De behoefte dat iemands intrinsieke waarde wordt erkend kan niet bevredigd worden door slechte prestaties te prijzen of door zondermeer hun levensstijl of gewoonten te accepteren.

6.1 De inhoud van eer

Zoals bij de andere elementen van relaties moeten we ons begrip uitbreiden, namelijk met wat we bedoelen met eer en respect. Deze begrippen zijn in onze samenleving erg verwaarloosd. Veel woorden hebben een ouderwetse klank gekregen. Hieronder zijn enkele termen genoemd die ons kunnen helpen om het begrip ‘eren’ te verrijken. PM

6.2 Het tonen van respect

Het is niet genoeg om het karakter van respect en eer, of de waarde ervan te kennen, we moeten ook weten hoe we dat over kunnen dragen. Eer moet ‘gegeven’ worden, zodat de ander die kan ontvangen.

6.3 Verbaal, dus met woorden

De eenvoudigste manier om eer te geven is met woorden: eenvoudige, eerlijke opmerkingen die bevestiging, waardering en achting overdragen. We kunnen dit aan iemand direct zeggen, waarmee de persoon de warmte van onze stem kan voelen en de uitdrukking op ons gezicht kan zien. Of we kunnen het doen door te schrijven, wat het minder persoonlijk maakt, maar meer bewust en blijvend, zodat de persoon het telkens opnieuw kan lezen.

Een andere manier waarop we eer overdragen is positief te spreken tegenover derden. Paulus deed dit voortdurend en zijn brieven aan de gemeenten staan vol van warme persoonlijke aanbevelingen van medewerkers en collega’s (Rom.16:1;1Kor.16:15-18; 2Kor.8:23,24).

Kinderen worden geboren met twee grote basisbehoeften: de behoefte aan liefde en aan waarde(ring).

Uitdrukkingen met lof, hoogachting. Waardering en aanbeveling zijn manieren van het tonen van eer. Ouders moeten dit niet vergeten. Kinderen worden geboren met twee grote basisbehoeften: de behoefte aan liefde en aan waarde(ring). Deze laatste behoefte heeft te maken met eer en is anders dan de behoefte aan liefde. Het is waar dat het kind dat liefde ontvangt ook een betere kans heeft om zich geaccepteerd te voelen, maar dat is niet noodzakelijk zo. Als eer ontbreekt, lijdt een kind schade, zelfs als er genoeg liefde is. Het meest voorkomende gevolg is een minderwaardigheidscomplex, of erger nog een gebrek aan hoop, het ontbreken van moed. De belangrijkste rol hierin speelt de vader. De vader geeft het kind zijn gevoel van identiteit en zijn gevoel van eigenwaarde. Het is interessant te lezen over de rol van de Vader in het leven van Jezus. God gaf Hem zijn identiteit: “Gij zijt Mijn Zoon, de geliefde, in U heb Ik Mijn welbehagen” (Marc.1:11; Joh.5:23).

Ik zat eens in een televisiepanel dat van gedachten wisselde over problemen tussen ouders en kinderen. Voor de opname sprak ik met een van de andere leden van het panel, een professor in de psychologie. Ik vertelde hem dat ik wilde dat ik, toen mijn kinderen nog klein waren, het Vaderschap van God eerder had gekend, want dan zou ik een betere vader geweest zijn. Zijn reactie was opmerkelijk: ”Ik begrijp niets van al die ophef over het vaderschap”, zei hij, “wat een kind nodig heeft is goed ouderschap, het maakt niet uit of dat van een vader of moeder komt”. In het groeiend aantal eenouder-gezinnen moet de rol van de vader en de moeder door één persoon vervuld worden, maar dat is niet de Goddelijke norm. Vaderschap en moederschap zijn niet hetzelfde. Als ik een onderscheid zou moeten maken, zou ik zeggen dat het moederschap vooral de behoefte aan liefde vervult en het vaderschap de behoefte aan waarde. Natuurlijk zijn die twee niet waterdicht gescheiden van elkaar, vaders moeten ook voeden en moeders moeten ook bevestigen. Boven alles moeten we de intrinsieke waarde van het kind bevestigen. Het is gemakkelijker voor een leuk meisje of een intelligente, atletische jongen om bevestiging te ontvangen, maar hoe moet dat met een kind dat niet knap of intelligent is? Hoe krijgt die zijn gevoel van waarde? Je moet het vele malen zeggen, niet alleen: ”Ik houd van jou”, maar ook: “Ik vind dat je het geweldig doet, ik ben trots op jou”.

6.4 met daden

1) We tonen respect door in publiek elkaar te eren en te ondersteunen. Als we bijvoorbeeld welkom geheten worden in een groep.

2) We tonen respect voor een persoon als we zijn advies of mening vragen over een zaak die ons na aan het hart ligt. Of we leggen onze visie of voorstel aan hem voor om zijn mening te vragen en dat advies serieus te nemen.

3) We tonen respect voor een persoon als we echt bezorgd zijn over haar of zijn welzijn. Die zorg zegt tegen die persoon dat hij waardevol is en dat we het beste voor hem zoeken, zelfs als het ons veel kost. In de zestiger jaren van de vorige eeuw reisde ik door Australië om arbeiders te zoeken voor bedrijven in Nieuw-Zeeland. Het was in de tijd dat er geen werkeloosheid was. In Adelaide kwam een Engels stel van rond de veertig met ons praten. We spraken over het werk, de achtergrond en ervaring van de man. Het was duidelijk dat hij bekwaam was en gewillig om te komen. Het probleem was dat ze wel eens eerder geïmmigreerd waren van Engeland naar Australië en hij twijfelde of zijn vrouw het aankon om opnieuw vrienden te maken. Ik herinner me na al die jaren nog de reactie van die vrouw. Ze keerde zich naar hem toe en zei: “Denk niet aan mij schat, jouw carrière is belangrijk”. Ik dacht: “Ik hoop dat die timmerman waardeert wat voor een vrouw hij heeft”. Dat was respect op de juiste manier tot uiting gebracht.

4) Mensen respect tonen betekent ook dat we hun het recht geven:

1. Beslissingen te nemen
2. Fouten te maken
3. Meningen te hebben die wij niet hebben, en
4. Hun eigen geweten te volgen.
5. Dit is erg belangrijk tussen christenen onderling en tussen ouders en hun kinderen.

5) We tonen respect als we anderen behandelen als mensen die hun eigen verantwoordelijkheid hebben, die hun eigen leven kunnen leiden. Daarom zullen we het ook zeggen, als ze beneden hun mogelijkheden presteren of als er dingen zijn die gevaarlijk en verkeerd zijn in hun leven. Door dit te doen, zeggen we dat hun leven te waardevol is om het probleem te laten voortduren. We nemen het risico dat ze zich beledigd voelen door dit te zeggen.

6) We eren iemand door de gaven die we geven. Het cadeau wordt gezien als een symbool van de waardering die we voor de ander hebben. Daarom zijn onze gaven een deel van de aanbidding voor God: “Vereer de Heer met uw rijkdom en met de eerstelingen van al uw inkomen” (Spr.3:9).

7) We eren elkaar door onszelf te geven in de relatie. Als we iemand onze vriendschap aanbieden, drukken we ook uit dat we hun waarde, vergeleken met andere mensen, hoog schatten. Want we willen dat ze een speciale plaats in ons leven en onze gevoelens hebben en dat we die plaats bij hén hebben. Daarom is er een element van eer in de kern van seksuele eenheid in het huwelijk. Het ligt in de woorden van de huwelijksceremonie: “Ik eer u met mijn lichaam”. Misschien is dit de grootste eer die een man kan geven aan zijn vrouw en de vrouw aan haar man. Daarom heeft goddelijke wijsheid dit uitsluitend binnen het verbond van het huwelijk geplaatst. Het somt alles op wat daarvoor gebeurde, de woorden, de blikken, de aanraking, aanwezig zijn en het zorgen voor de behoeften van elkaar. Vandaag wordt huwelijkstrouw in de media belachelijk gemaakt. Maar elke voorganger, priester, of hulpverlener kan je vertellen dat iemand die ontdekt dat zijn huwelijkspartner ontrouw geweest is, door een trauma gaat. Dieper dan het gevoel van boosheid, beschadiging of jaloersheid is het gevoel van naar beneden gehaald te zijn, beroofd te zijn van waardigheid en persoonlijke betekenis. Het is een kant van de zaak die zelden goed wordt behandeld en als gevolg daarvan stranden soms goed bedoelde pogingen tot verzoening.

6.5 Non-verbaal

We communiceren niet alleen verbaal, dus met woorden (dat zagen we hierboven) maar ook non-verbaal, dat wil zeggen met gebaren, uitdrukkingen, lichaamstaal, de hoogte en toon van onze stem, enzovoort. Soms is de boodschap die we overbrengen met woorden anders dan de boodschap die we communiceren via deze non-verbale kanalen.

Communicatie-experts zeggen dat de niet verbale boodschap minstens vijf keer beter overkomt dan de verbale boodschap.

Communicatie-experts zeggen dat de niet verbale boodschap minstens vijf keer beter overkomt dan de verbale boodschap. En als de twee boodschappen tegengesteld zijn, zal de ontvanger eerder de non-verbale boodschap geloven. We zeggen: ”Je kon zien aan de manier waarop ze het zei dat het sarcastisch bedoeld was”. Hier zijn enkele non-verbale manieren waarop we respect kunnen communiceren. We moeten hier aandacht aan geven, omdat we ons er vaak niet bewust van zijn dat we een bepaalde boodschap overbrengen.

7. Tot slot

Ik heb met volwassenen gesproken die zich hun hele leven een nietsnut voelden. Hun negatieve zelfbeeld zorgde ervoor dat ze kregen wat ze verwachtten. Ik begrijp nu, waarom mannen en de vrouwen in de Bijbel altijd Gods aangezicht wilden zien. David zegt: “Ik zoek Uw aangezicht, Here. Verberg Uw aangezicht niet voor mij” (Ps.27:8). Waar komt ons gevoel van waarde en betekenis vandaan? Van Gods aangezicht! Als die voor ons verborgen is, zijn we verstoken van enig gevoel van waarde.

1. Door iemand een bepaalde eervolle positie te geven. Dit kan een formele eer zijn, die bij een bepaalde positie behoort, zoals de troon voor een vorst, of de zetel van een rechter, of een stoel aan het hoofd van een maaltijd, een plaats naast de voorzitter tijdens een vergadering, of een stoel op het podium tijdens een openbare bijeenkomst. Het kan ook betekenen dat we een stap opzij doen en iemand anders laten voorgaan door een deur We zeggen van iemand dat hij ‘een speciale plaats in ons hart heeft’.
2. Door ‘erbij te zijn’. Dat wil zeggen aandacht te geven aan wat gezegd of gedaan wordt. Vaak zijn we lichamelijk wel aanwezig, maar onze gedachten zijn ergens anders. Kinderen zijn hier erg gevoelig voor. Denk eens aan de keren dat een klein kind je iets vertelde en je hield het gesprek gaande door zo af en toe ‘ja’ en ‘nee’ te zeggen, terwijl je in gedachten een boodschappenlijstje maakte of aan de kapotte grasmaaier dacht. Toen kwam de verontwaardigde schreeuw: ”Je luistert niet!” Ik herinner me een van de kleinkinderen die ‘s zomer bij ons logeerde. Ons huis is vlak bij de zee en we waren op het strand een zandkasteel aan het bouwen. Kleine Lydia was toen ongeveer zes jaar oud. Plotseling keek ze me aan en zei: “Opa, waarom heb je zoveel tijd voor mij?” Wat gebeurde er? Het kleine meisje voelde zich belangrijk en gewaardeerd omdat iemand haar tijd gaf.

Er zijn weinig dingen die de kwaliteit van onze relaties meer verrijken dan het herwaarderen van eer en respect. Een persoon die geëerd wordt en dat weet, heeft een extra stimulans zich eervol te gedragen. Een mens die voortdurend onteerd wordt komt op een punt terecht waarop hij niets anders kan dan aan die verwachtingen te voldoen.

De mensheid is voor eer en respect gemaakt. Toen God de man en vrouw maakte, waren ze ‘gekroond met ere’. We moeten wederzijds respect en eer terugbrengen op elk niveau van de maatschappij, tussen mannen en vrouwen, ouders en kinderen, leraars en studenten, arbeiders en management, voorgangers en gemeenteleden. Het begint met het eren van God en het herontdekken van de verbazingwekkende waarheid dat God ons hoog schat. “Omdat gij kostbaar zijt in Mijn ogen en hooggeschat en Ik u liefheb” (Jes.43:4)

Auteur: Tom Marshall (±1994) ~ Met toestemming overgenomen uit: Betere Relaties, hoofdstuk 5 ~ ISBN 90-73895-07-03 1992 Uitgeverij Shalom Putten.